Cynk to jeden z mikroelementów, który jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Jego obecność stanowi czynnik umożliwiający przebieg procesów fizjologicznych. Zapotrzebowanie na cynk jest stałe. Jest niezbędny do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania dzieci oraz dorosłych. Groźny jest zarówno niedobór jak i nadmiar tego pierwiastka. Przedstawiamy jaką rolę pełni cynk w organizmie oraz w jaki sposób najlepiej dostarczać go do organizmu, aby jego poziom utrzymywał się na odpowiednim poziomie.
Spis treści
Właściwości cynku
Cynk jest pierwiastkiem, którego w organizmie nie można zastąpić żadnym innym. Znajduje się w strukturze około 200 różnych enzymów, co oznacza, że jego obecność jest kluczowa dla przebiegu wielu procesów. Jego niedobór może nie tylko je spowolnić, ale przede wszystkim zakłócić.
Skóra, włosy i paznokcie
Utrzymywanie poziomu cynku na optymalnym poziomie pozwala na zachowanie zdrowej skóry, włosów i paznokci. Cynk odpowiada za wartość stężenia witaminy A, co w rezultacie posiada odzwierciedlenie w efektach leczenia trądziku i owrzodzenia. Również jedną z właściwości cynku jest przyspieszenie gojenia ran.
Zdrowie i odporność
Cynk jest pierwiastkiem koniecznym do przeprowadzenia przez organizm syntezy białek i kwasów nukleinowych, a nawet do ochrony komórek przed działaniem wolnych rodników. W rezultacie umożliwia zachowanie prawidłowego rozwoju i pracy komórek oraz odciąża działanie układu immunologicznego. Co więcej, przyjmowanie cynku umożliwia zmniejszenie podatności zachorowania na infekcje.
Płodność
Cynk ogrywa kluczową rolę w działaniu narządów układu płciowego. W przypadku mężczyzn, cynk wpływa na utrzymanie poziomu testosteronu na odpowiednim poziomie, właściwą potencją, prawidłową żywotnością plemników. W niektórych przypadkach, długotrwały niedobór cynku u mężczyzn doprowadza do bezpłodności.
U kobiet, które przed zapłodnieniem miały niedobory cynku, zwiększa się prawdopodobieństwo resorpcji zarodka, czyli tzw. naturalne wchłonięcie.
Rozwój płodu i dzieciństwo
Kobiety w ciąży oraz matki małych dzieci w szczególności powinny zadbać o zachowanie cynku na odpowiednim poziomie. Utrzymywanie niedoboru cynku w okresie ciąży z dużym prawdopodobieństwem może wiązać się z rozwojem autyzmu u dziecka. Co więcej, dziecko w przyszłości może być obarczone zaburzeniami procesów poznawczych. Cynk jest konieczny do przebiegu procesu kostnienia i mineralizacji tkanki kostnej, także u rozwijającego się płodu.
U dzieci z właściwym poziomem cynku zaobserwowana jest lepsza odporność, a w konsekwencji o wiele rzadziej chorują na biegunki i choroby układu pokarmowego. Cynk reguluje apetyt oraz umożliwia właściwe funkcjonowanie zmysłów smaku i węchu.
W przypadku dzieci, cynk pełni również funkcję umożliwiającą prawidłowy przebieg procesu dojrzewania. Niski poziom tego pierwiastka w organizmie może doprowadzić do całkowitego wyhamowania dojrzewania.
Objawy niedoboru cynku
Do najczęściej występujących objawów niedoboru cynku można zaliczyć m.in.: osłabienie i wypadanie włosów, przesuszenie lub pogorszenie się kondycji skóry, a także charakterystyczne, białe plamki na paznokciach. Dochodzi do osłabienia struktury paznokcia, są o wiele bardziej kruche i łamliwe. Zaczynają pojawiać się zmiany trądzikowe. Wydłuża się okres gojenia ran. W przypadku dzieci może dochodzić do zahamowania wzrostu, a nawet opóźnienia dojrzewania. Czynnikiem, który pozwala na zdiagnozowanie niedoboru cynku jest utrata apetytu i zaburzenie prawidłowości rozpoznawania smaków i zapachów.
Utrzymujący się przez długi czas niedobór cynku może rzutować na drastyczne obniżenie odporności organizmu. Dostrzegalna jest zwiększona podatność na infekcje o podłożu bakteryjnym, wirusowym i grzybicznym.
Objawy nadmiaru cynku
U osób, które nie przyjmują dodatkowo cynku, bardzo rzadko dochodzi do przedawkowania. Na nadmiar cynku w organizmie narażone są osoby, które przez bardzo długi czas przyjmują wartość powyżej sugerowanej przez producenta i nie wykonują żadnych badań określających aktualny poziom tego pierwiastka w organizmie.
Do najczęściej występujących objawów nadmiaru cynku można zaliczyć: bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunki bóle głowy. Dochodzi do podrażnienia jelit. Równolegle osoba, u której zawyżony jest poziom cynku, odczuwa przewlekłe osłabienie. Charakterystycznymi objawami długotrwałego nadmiaru cynku są: metaliczny posmak w ustach, zawroty głowy, nadmierna potliwość i halucynacje.
Nadmiar cynku posiada wpływ na zaburzenie wchłaniania miedzi w organizmie. W rezultacie dochodzi do niedoboru tego pierwiastka. Wówczas pośrednimi objawami nadmiaru cynku mogą być: anemia, zaburzenie proporcji pomiędzy złym a dobrym cholesterolem.
Suplementacja cynku
Dla dorosłych dzienne zapotrzebowanie cynku określane jest na poziomie minimalnym wynoszącym 5 mg. W wielu naukowych źródłach pojawia się informacja, że nawet czterokrotne zwiększenie tej wartości nie będzie rzutowało na prawidłowość pracy organizmu, zatem optymalnym rozwiązaniem jest dostarczanie od 15 do 20 mg cynku dziennie. W przypadku dzieci, normy wskazują, że ich dzienne zapotrzebowanie na cynk w pierwszych trzech latach życia wynosi 3 mg, następnie od 4 do 9 roku życia 5 mg, a w okresie pomiędzy 10 a 12 rokiem życia 8 mg.
Zazwyczaj, jego optymalny poziom można uzyskać poprzez posiadanie zbilansowanej diety, jednak jest to utrudnione u osób, które nie spożywają m.in. produktów pochodzenia zwierzęcego, serów żółtych, kasz gryczanych, jaj, nasion słonecznika i dyni. Jednocześnie, obecność białka zwierzęcego w pokarmach wpływa na zdolność organizmu do przyswajania cynku. Przy niedoborze tych produktów w diecie lub po dostrzeżeniu objawów niedoboru cynku, polecane jest rozpoczęcie przyjmowania cynku w formie suplementu. Także kobiety w ciąży lub planujące ciąży powinny skonsultować z lekarzem dodatkowe przyjmowanie cynku.
Decydując się na przyjmowanie suplementów zawierających cynk należy zwrócić szczególną uwagę na jakość preparatu oraz sposób jego przyjmowania. Wysokiej jakości suplementy z cynkiem znajdziemy na stronie Sklepu Życia – https://www.sklepzycia.pl/suplementy-cynk. Najlepiej wchłanialny cynk występuje w postaci glukonianów, octanów, a nawet siarczanów.
Zwiększona wchłanialność cynku zależna jest od kilku dodatkowych aspektów, a w szczególności wpływa na to:
- Przyjmowanie cynku na dwie godziny przed posiłkiem,
- Unikanie stosowania cynku w czasie picia kawy,
- Niełączenie go z żelazem, który blokuje wchłanialność tego pierwiastka.