Len zwyczajny pochodzi z obszaru Morza Śródziemnego i jest jedną z najstarszych roślin użytkowych. Szczątki lnu znaleziono już w osadach palowych nad Jeziorem Bodeńskim, pochodzącym z okresu 3000 lat p.n.e. W neolicie większość tkanin w części Europy wykonana była ze lnu.
Len to mało wymagająca roślina oleista o drobnych lancetowatych liściach, uprawiana w chłodnym lub umiarkowanym klimacie, na wszystkich kontynentach. Kwitnie niebiesko lub biało, czasami różowo, czerwono i żółto, w czerwcu i lipcu, urzekając drobnymi pojedynczymi kwiatami albo większymi kwiatostanami, zebranymi w wiechy.
Nasiona lnu, czyli siemię lniane, są owalne, brązowe i błyszczące. Zanurzone w wodzie pęcznieją, pokrywając się warstwą śluzu. Zawierają one 30-40% oleju i 20% białka oraz wiele innych związków, w tym witaminę F, działającą regenerująco i uelastyczniająco na skórę.
Nasiona lnu są też bardzo popularnym surowcem śluzowym o działaniu osłaniającym przewód pokarmowy. Podane doustnie powlekają cienką warstwę błony śluzowe przełyku, żołądka i częściowo dwunastnicy, osłaniając je przed szkodliwymi substancjami. Śluz z nasion długo nie zmienia lepkości, dzięki temu pewna jego część przemieszcza się stopniowo aż do jelita grubego, zatrzymując szkodliwe związki i utrudniając ich wchłanianie.
Nasiona lnu wypite razem z kiełkami działają też łagodnie przeczyszczająco. Len w formie kataplazm stosuje się także na trudno gojące się rany, odleżyny, oparzenia i odmrożenia.
Poza wszelkimi wymienionymi zaletami, len wygląda przepięknie w ogrodzie. Choć wzniesiony na długiej łodydze, nie poddaje się ostrym wiatrom i strugom deszczu.
Olej lniany i dieta Budwig
Nasiona gatunków oleistych są źródłem oleju, który służy w farmacji jako surowiec do produkcji leków. Jego kolor zależy od zawartości barwników organicznych oraz poziomu oczyszczania. Przy wysokiej zawartości kwasu linolenowego ( Omega 3) ulega on łatwo utlenieniu i dlatego należy do najlepszych olejów schnących.
Skład chemiczny oleju zależy od gatunku rośliny i od warunków, w których ona rośnie. Najcenniejszy jest olej tłoczony z nasion na zimno. Olej lniany stosowany jest między innymi w chorobach skóry. Jest też rozpuszczalnikiem dla różnych substancji leczniczych. Stosowany jest zewnętrznie (w postaci maści, kremów i innych mazideł) oraz wewnętrznie – w formie kapsułek i saszetek.
Podany wewnętrznie łatwo się wchłania w przewodzie pokarmowym, obniżając poziom cholesterolu we krwi. Nieoczyszczony olej lniany używany jest jako środek wspomagający w diecie autorstwa niemieckiej biochemiczki Johanny Budwig. Dieta ta ma za zadanie dostarczenie organizmowi zwiększonej ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych, które działają leczniczo na wiele obszarów organizmu.
Podstawa tzw. diety budwigowej – Pasta dr Budwig
Najważniejszą pozycją jest olej lniany i chudy biały ser. Zdaniem autorki diety dzięki konsystencji emulsji i dwóm niezwykłym składnikom: cysteinie pochodzącej z sera oraz kwasom tłuszczowym omega 3 z oleju lnianego – działanie pasty jest tak efektywne.
Potrzebujemy:
- 5-6 łyżek oleju lnianego,
- 10-15 dag chudego sera,
- ewentualnie zioła lub pieprz do smaku,
- można dodać czosnek,
- ewentualnie sól
Olej i ser miksuj przez 5 minut. Gotową pastę możesz doprawiać ziołami, solą, pieprzem, papryką i czosnkiem.
W kosmetyce
Olej lniany, który w procesie technologicznym jest nasycony ozonem, zaleca się do stosowania na skórę. Jest ceniony głównie za zawartość estru glicerynowego kwasu α-linolenowego, który należy do grupy nienasyconych kwasów tłuszczowych typu omega-3; estru glicerynowego kwasu linolowego, który jest nienasyconym kwasem tłuszczowym omega-6 oraz estru glicerynowego kwasu oleinowego, należącego do grupy nienasyconych kwasów tłuszczowych typu omega-9.
Zawiera też pewną ilość kwasów nasyconych (mirystynowego, palmitynowego, stearynowego i arachidowego), glikozydów cyjanogennych oraz białko, fitosterole i tokoferole. Ponieważ jest bardzo dobrze tolerowany przez skórę, stosuje się go również w kosmetykach dla dzieci.
Kosmetyki z ekstraktem z lnu oraz olej lniany chronią i odbudowują płaszcz hydrolipidowy skóry. Mają też za zadanie ograniczyć ubytek wilgoci, chronią przed działaniem szkodliwych czynników, nadają skórze elastyczności, zapobiegają złuszczaniu się naskórka – dlatego przeznaczone są do skóry suchej, wrażliwej, odwodnionej, trądzikowej, łojotokowej itp. Olej lniany pomaga także w pielęgnacji włosów i paznokci. Ponieważ łatwo się utlenia, należy przechowywać go w ciemnym miejscu.
Źródło:
- Ożarowski A., Jaroniewski W., Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie. Warszawa 1989.
- Petermann J., Tschirner W., Interesujaca botanika. Warszawa 1987.
- Włudyka B., Len doskonały także w pielęgnacji skóry. „Aura” 2013 nr 4, s. 32-33.