Witamina A to jedna z najważniejszych witamin w ludzkim organizmie. Jest wykorzystywana przede wszystkim do wzmacniania układu odpornościowego, odpowiada za wygląd skóry, prawidłowemu procesowi widzenia, a nawet może zapobiegać powstawaniu nowotworu. Charakteryzuje się stosunkowo szerokim występowaniem w pożywieniu. Można również na nią natrafić w wielu kosmetykach. Jakie ma właściwości? Jak powstaje i jakie są skutki niedoboru? Czy ktoś musi uważać na zbyt dużą ilość witaminy A?
Spis treści
Czym jest witamina A?
Witamina A to podobnie jak w przypadku wielu innych witamin, termin ogólnie określający grupę witamin. W przypadku witaminy A są to beta-karoten, karotenoidy oraz retinol wraz ze swoimi pochodniami nazywanymi retinoidami. Witamina A obok witamin K, E i D zalicza się do grupy witamin rozpuszczających się w tłuszczach. Poza tym odkłada się w tkance tłuszczowej oraz wątrobie. Jest to dobra wiadomość, ponieważ oznacza, że trudniej o wystąpienie jej niedoboru. Ma to jednak również przeciwne skutki – nadmiar, a zwłaszcza w ciąży może być szkodliwy.
Witamina A – właściwości przeciwnowotworowe
Witamina A jest dla naszego organizmu bardzo ważna. Przede wszystkim uczestniczy w syntezie białek oraz przemianie lipidów (czyli tłuszczów). Sprzyja także możliwościom regeneracyjnym organizmu (a dokładniej komórek) i wpływa na przebieg okresu wzrastania dorastania. Nie są to jednak jedyne ważne cechy tej grupy witamin. Jedną z ważniejszych cech, która jednak nie może zostać w 100% potwierdzona, jest to, że witamina A działa antynowotworowo, zapobiegając progresji nowotworów płuc, piersi, jelita grubego oraz stercza. Witaminę A w formie retinolu znajdziemy głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego, natomiast w produktach pochodzenia zwierzęcego występuje tzw. prowitamina A, czyli beta-karoten.
Witamina A na zdrowe oczy
Witamina A jest jednym ze składników rodopsyny, czyli barwnika, który znajduje się w siatkówce oka (a dokładniej w pręcikach). Barwnik ten bierze udział w procesie widzenia i tworzenia obrazu. Jednym z najbardziej niebezpiecznych objawów niedoboru witaminy A jest tzw. kurza ślepota, czyli ślepota zmierzchowa, którą powoduje właśnie niewystarczająca ilość rodopsyny w oku.
Witamina A na trądzik i nie tylko
Witamina A posiada potwierdzone działanie w przyśpieszaniu regeneracji i odnowy naskórka, m.in. poprzez zmniejszanie ilości traconej wody przez skórę. Zwiększa również powstawanie elastyny oraz kolagenu, czyli głównych substancji w odbudowie skóry. Osoby z odpowiednim poziomem witaminy A w swoim organizmie są także mniej narażone na pojawianie się przebarwień i zmarszczek na skórze. To właśnie ta właściwość witaminy A sprawia, że jest ona jednym z najbardziej efektywnych składników wykorzystywanych do produkcji preparatów powstrzymujących (spowalniających) starzenie. Dzięki witaminie A skóra staje się bardziej elastyczna, jędrna oraz nawilżona. Co więcej, niektóre badania udowadniają, że witamina A pomaga w walce z trądzikiem. Jedną z prowitamin A, natomiast beta-karoten znajdziemy także w kremach przeciwsłonecznych.
Witamina A – w czym występuje?
Witamina A występowanie występuje głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego (głównie w mięsie) oraz w produktach pochodzenia zwierzęcego pod postacią prowitaminy A, czyli beta-karotenu. Związki różnią się aktywnością biologiczną. Tak retinol jest wykorzystywany w większym stopniu przez organizm (przyjęło się, że wykorzystanie beta-karotenu jest 6-krotnie mniejsze niż retinolu, a niekiedy różnica jest jeszcze większa). Z tego powodu oznaczenia zawartości witaminy A są podawane w mikrogramach (µg) w odniesieniu do retinolu.
Witamina A – przyczyny niedoboru witaminy A
Niedobór witaminy A w organizmie bywa spowodowany różnymi czynnikami. Jednym z najpowszechniejszych powodów jest zaburzenie wchłaniania witaminy, co jest bezpośrednim skutkiem licznych chorób. Czasem niedobór powstaje w rezultacie ubogiej diety (zbyt malej ilości tłuszczów lub białka w diecie), palenia tytoniu, spożywania dużych ilości alkoholu oraz niezbilansowanej diety u osób starszych i dzieci.
Witamina A – objawy i skutki niedoboru
Niedobór witaminy A w organizmie może nieść za sobą poważne konsekwencje. Pierwszym objawem jest zazwyczaj przesuszona skóra na kolanach, łokciach oraz ramionach. Może wystąpić także tzw. kurza ślepota, czyli niedowidzenie w nocy i o zmierzchu oraz problem z akomodacją oka. Niedobór witaminy A to także zmniejszenie odporności na infekcje, poważne zmiany w układzie nerwowym, zahamowanie wzrostu i spowolnienie procesów gojenia oraz suchością gałki ocznej.
Poważne problemy pojawiają się przede wszystkim u kobiet – są nimi zaburzenia płodności i miesiączkowania. Oczywiście powodów wystąpienia takich problemów może być wiele, jednak niedobór witaminy A jest zdecydowanie jednym z nich. U osób starszych niekiedy notuje się natomiast dzwonienie w uszach.
Witamina A – objawy i skutki nadmiaru
Jak już wspominaliśmy, witamina A rozpuszcza się w tłuszczach i jest magazynowana w wątrobie i tkance tłuszczowej. Oznacza to, że jej nadmiar również może mieć negatywny wpływ na organizm. Zbyt duża ilość witaminy A może powodować zaburzenia żołądkowo-jelitowe, drażliwość, zmiany zabarwienia skóry, świąd skóry, powiększenie wątroby, łamliwość paznokci, drgawki, wypadanie włosów, bóle głowy oraz światłowstręt. Uspokajamy jednak zawczasu – nadmiar witaminy A w organizmie występuje bardzo rzadko.
Witamina A ciąża
Nadmiar witaminy A jest szczególnie niebezpieczny dla płodu i może prowadzić do rozwoju wad wrodzonych. Chodzi tutaj w pierwszej kolejności o witaminę A w postaci retinolu, który występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego. W dowolnych ilościach można natomiast spożywać witaminę A w postaci beta-karogenu występującego w owocach i warzywach. Mimo że nadmiar witaminy A jest niebezpieczny, nie oznacza to, że kobiety w ciąży powinny wykluczyć ze swojej diety produkty, w których występuje. Co więcej, niekiedy konieczne jest skorzystanie z witamina a suplement, który występuje np. w formie witamina A w kroplach.
Witamina A właściwości w bardzo dużym stopniu wpływa na organizm, dlatego nie można zapomnieć o dostarczeniu swojemu organizmowi odpowiedniej ilości substancji wchodzących w jej skład. Na szczęście witamina A produkty są powszechnie dostępne w sklepach. Jeżeli czujemy, że mamy problem z wypełnieniem zapotrzebowania samą dietą, zawsze można skorzystać z suplementów, ponieważ witamina A cena jest bardzo korzystna i może sprawić, że poczujemy się lepiej.