W organizmie człowieka zachodzi wiele procesów biochemicznych, w których biorą udział różne substancje chemiczne, między innymi koenzym Q10. Odkryty w 1940 r. w trakcie obserwacji komórek wątroby szczurów, zaobserwowany również w narządach wielu innych zwierząt, doczekał się też umiejscowienia w ustroju człowieka.
Spis treści
Koenzym Q10 okiem biochemika
W organizmie człowieka zachodzi wiele procesów biochemicznych, w których biorą udział różne substancje chemiczne, między innymi koenzym Q10. Odkryty w 1940 r. w trakcie obserwacji komórek wątroby szczurów, zaobserwowany również w narządach wielu innych zwierząt, doczekał się też umiejscowienia w ustroju człowieka. Jego budowę opisano w 1958 r. Koenzym Q10 należy do homologicznej grupy koenzymów Q, różniących się między sobą liczbą jednostek izoprenylowych (n) występujących w łańcuchu bocznym. Koenzymy o krótkim łańcuchu obecne są w niżej zorganizowanych organizmach roślinnych i zwierzęcych – drożdże i grzyby mają formy o sześciu lub siedmiu jednostkach izoprenylowych (Q6 i Q7), krótko żyjące ssaki posiadają z reguły ich dziewięć (Q9), natomiast organizmy długo żyjące, w tym człowiek – dziesięć (Q10).
Jak wygląda i jak działa koenzym Q10?
Z punktu widzenia biochemii, koenzym Q10 w swej czystej postaci, to żółtopomarańczowy, pozbawiony zapachu i smaku krystaliczny proszek, bardzo wrażliwy na światło i wysoka temperaturę, który rozpuszcza się w tłuszczach i rozpuszczalnikach organicznych. Wchłanianie Q10 następuje z przewodu pokarmowego i przebiega bardzo powoli. Maksymalne jego stężenie we krwi jest osiągane po 6-23 godzinach. Po wchłonięciu związek ten jest gromadzony głównie w wątrobie, nadnerczach, śledzionie, sercu, płucach i nerkach, a wydalany jest z żółcią. Ze względu na powszechność występowania, nazywany jest także ubichinonem – od łacińskiego określenia ubitarius, czyli wszechobecny. Biosynteza koenzymu Q10 w organizmie przebiega przy udziale kwasu foliowego, witamin B2, B5, B6 i B12 oraz selenu i innych mikroelementów. Największe stężenie osiąga ubichinon w mięśniu sercowym oraz w nerkach.
Jaka ilość koenzymu Q10 jest nam potrzebna?
W zdrowym organizmie ubichinon znajduje się we wszystkich komórkach w ilości wystarczającej do pełnienia swej roli. Jednak w wyniku procesu starzenia się, złej diety oraz niestabilnego trybu życia, może dojść do jego niedoborów. Niedobór Q10 zaczyna pojawiać się około czterdziestego roku życia. W miarę upływu lat jego poziom systematycznie spada. Najbardziej widoczny spadek zaznacza się w wieku 70-80 lat. Jest to związane z naturalnym ograniczeniem funkcji organizmu. Gdy deficyt ten przekroczy 1/4, pojawiają się widome oznaki, przy niedoborze ¾ organizm człowieka nie jest zdolny do życia.
Dzienna dawka suplementacji Q10 to od 90 do 200mg. Suplement zawierający ubichinon powinno sie przyjmować w trakcie posiłków
Koenzym Q10 ukryty w komórkach
Ubichinon jest niezbędny w prawidłowym przepływie krwi, budowie błon śluzowych i komórek układu odpornościowego oraz układu przemiany materii. Niski poziom Q10 w komórkach mięśnia sercowego wywołuje objawy niewydolności krążenia, choroby niedokrwiennej serca oraz nadciśnienia tętniczego. Ubichinon odgrywa ważną rolę w przeciwdziałaniu:
- miażdżycy,
- cukrzycy,
- otyłości
- chorób przyzębia.
Jest też stosowany jako lek uzupełniający w chorobach nowotworowych, chorobach układu nerwowego (np. chorobie Parkinsona i Alzheimera) oraz wielu chorobach zakaźnych. Niedobór Q10 może więc zaburzyć gospodarkę energetyczną organizmu, dlatego koenzym ten jest obecnie składnikiem wielu kosmetyków i preparatów chemicznych. Dodaje się go także do żywności. Poza udziałem w procesach energetycznych Q10 jest naturalnym antyutleniaczem unieszkodliwiającym wolne rodniki tlenowe. Ubichinol w reakcjach z wolnymi rodnikami działa wspólnie z witaminą E (która jest skutecznym antyoksydantem) albo niezależnie od niej. Inną ważną funkcją ubichinonu jest stabilizacja błon komórkowych skóry. Jego specyficzne umiejscowienie między dwiema warstwami błon lipidowych stanowi naturalną zaporę dla utrzymania w komórkach dobroczynnych substancji.
Niedobór ubichinonu powinien być uzupełniany wraz z pożywieniem lub dostarczany w postaci preparatów farmaceutycznych.
Jego naturalnym źródłem jest:
- mięso wieprzowe i wołowe,
- drób,
- przetwory mleczne,
- jaja,
- ryby
- olej rzepakowy.
Spośród warzyw zaleca się:
- pomidory,
- ziemniaki,
- groch,
- fasolę.
W grupie owoców:
- truskawki,
- pomarańcze,
- jabłka,
- czarne porzeczki.
Dobre rezultaty daje też suplementacja w postaci preparatów farmaceutycznych, stosowanych przez kilka tygodni lub miesięcy. W pełni przyswajalną przez organizm formą leku jest mieszanina Q10 i lecytyny sojowej w kapsułkach żelatynowych. Popularna jest też postać ubichinonu wzbogacona o witaminę C, która to witamina jest niezbędna do tego, by procesy biochemiczne i fizjologiczne ustroju przebiegały bez zakłóceń.
Przeciwwskazania i środki ostrożności podczas suplementacji Q10
Ubichinon jest nietoksyczny, nie powinien być jednak przyjmowany przez kobiety w ciąży i karmiące matki. W rzadkich przypadkach może powodować lekką niestrawność. Osoby chore na cukrzycę przed rozpoczęciem przyjmowania ubichinonu powinny skonsultować się z lekarzem.