Z badań epidemiologicznych wynika, że położenie geograficzne i klimat Polski, powoduje, że ponad 90% populacji naszego kraju cierpi na deficyt witaminy D zwanej „Witaminą Słońca”. W tej sytuacji codzienna suplementacja witaminą D staje się bardzo ważna, śmiało można zaryzykować, że niekiedy konieczna.
Zwłaszcza w miesiącach jesienno-zimowych, ale również wiosenno-letnich dla tych wszystkich, którzy mają ograniczoną możliwość wystawiania się na słońce (ze względu na charakter pracy np. za biurkiem). Witamina D jest wytwarzana w skórze pod wpływem promieni słonecznych w okresie od kwietnia do września w w dni słoneczne od 10:00-15:00 (odpowiedni do skórnej syntezy witaminy D kiedy kąt padania promieni). Kremy z filtrem hamują prawie całkowicie tę syntezę. Kremy z filtrem hamują prawie całkowicie tę syntezę.
Na co pomaga Witamina D3? Zachęcamy do lektury!
Spis treści
Słońce i tran czyli jak to się zaczęło.
Zanim jeszcze w oficjalnej medycynie ukazały się pierwsze wzmianki o krzywicy, rybacy oraz chłopi stosowali do jej leczenia tran. Jednak dopiero w XVIII wieku został on powszechnie uznany jako lek. W wieku XIX zaobserwowano, że pewien wpływ na leczenie krzywicy mają również promienie słoneczne.
W roku 1890 r. na podstawie badań krzywicy w różnych krajach świata wykazano, że istnieje duża zależność między tą chorobą a intensywnością nasłonecznienia. Powiązanie czynników światła i żywności nastąpiło dopiero w latach 20-tych XX w., kiedy to Hess, Weinstock oraz Steenbock dowiedli, że naświetlanie wybranych produktów nadaje im właściwości przeciwkrzywicze. Niedługo potem dowiedziono, że to ergosterol zamienia się na witaminę D. Stąd była już niedługa droga do wyodrębnienia z ergosterolu czystej witaminy. Sześć lat później otrzymano witaminę D3 i udowodniono, że naturalna witamina powstaje w skórze człowieka pod wpływem promieniowania słonecznego.
Dziś wiemy już, że witamina D wpływa także na gospodarowanie fosforanami przez nerki, reguluje czynność hormonu przytarczyc oraz wydzielanie innych hormonów, np. insuliny. Przypuszcza się, że odgrywa też pewną rolę w czynnościach tkanki mięśniowej i ma wpływ na układ odpornościowy.
Mechanizm powstawania witaminy D3
Witamina D (inaczej cholekalcyferol, kalcyferol) to nazwa ogólna wielu związków chemicznych (D2, D3, D4, D5 i in.), które odkładają się w ustroju (w wątrobie, w mózgu, w osoczu krwi, w czerwonych krwinkach, w ścianie jelit, w płucach i w nerkach) w ilościach wystarczających na kilka do kilkunastu tygodni. Wytwarzana jest częściowo przez naszą skórę, ale pod warunkiem wystawienia ciała w wystarczającym stopniu na światło słoneczne. Magazynowana w skórze przechodzi z prowitaminy D3 do witaminy D3 i jest przenoszona do różnych narządów.
Na co pomaga Witamina D3?
Ma wiele zastosowań i to takich o które niewielu by ją posądzało. Witamina D odpowiada za utrzymanie prawidłowego stężenia wapnia we krwi, który jest niezbędny w procesie przechodzenia impulsu nerwowego i skurczu mięśni. Wpływa więc na układ mięśniowy i nerwowy. Przede wszystkim jednak ma ogromną rolę w dbaniu o zdrowy układ kostny i zęby, gdyż wspomaga wchłanianie oraz wykorzystanie wapnia i fosforu. Konsekwencją jej niedoborów może być wysokie ryzyko chorób tj: krzywica, osteoporoza i osteopenia (wczesne stadium osteoporozy).
Niedobór witaminy może wystąpić w trakcie ciąży, w zaburzeniach trawienia tłuszczów, w ograniczeniu światła słonecznego, w chorobach nerek, w zaburzeniach przemiany materii, w chorobach żołądka i jelit (choroba Crohna) oraz w zaburzeniach metabolizmu kości. Przyczyną niedoboru może być też wrodzona odporność na witaminę D oraz przyjmowanie niektórych leków (np. barbituranów lub leków przeciwpadaczkowych).
Witamina D3 tłumi procesy zapalne oraz wzmacnia układ odpornościowy organizmu. W chorobach alergicznych witamina D zwiększa produkcję przeciwalergicznych i przeciwzapalnych cytokin wytwarzanych przez komórki immunologiczne, które mają działanie silnie przeciwzapalne i przeciwalergiczne. Osoby z chorobami alergicznymi tj. katar sienny, astma oskrzelowa, czy osoby z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc powinny przede wszystkim zwracać uwagę na dobre zaopatrzenie w witaminę D, ponieważ u nich niedobór tej witaminy, zwiększający ryzyko wystąpienia infekcji dróg oddechowych, jest szczególnie częsty.
W żywności
Witamina D występuje w niewielkich ilościach w margarynie, w produktach mlecznych, w jajach, w maśle, w wątrobie zwierząt, w niektórych grzybach jadalnych (np. borowikach, kurkach i pieczarkach) oraz w tłustych rybach (łososiu, sardynkach, śledziach itp.). Bogaty w witaminę D jest tran z dorsza, halibuta i tuńczyka. Warto przy tym pamiętać, że choć ryby są pełnowartościowym produktem spożywczym, ponieważ zawierają poza witaminą D także witaminę A, duże ilości białka, kwasy tłuszczowe, jod itp., łatwo kumulują skażone substancje z małych i wielkich akwenów. Ryby morskie i oceaniczne mogą zawierać pestycydy, ołów, rtęć, kadm i inne metale ciężkie. Małą zawartość rtęci mają jedynie ryby dorszowate i śledziowate (śledź, szprot, sardynka, sardela) oraz makrele. Choć ilości kadmu i ołowiu są mniej alarmujące, zaobserwowano, że najwięcej zawiera ich rybia wątroba.
Preparaty z witaminą D wskazane są w przypadku stwierdzonego jej niedoboru, a także po to, by zapobiec chorobom kości, na przykład w przypadku osób starszych. Rekomendowane będą tutaj produkty 100% naturalne, dostępne m.in. w Sklepie Życia – https://www.sklepzycia.pl/witamina-d. Brak witaminy D u dorosłych powoduje często osteoporozę, której przyczyną jest ubytek tkanki kostnej, głównie w warstwie gąbczastej. Choroba ta przebiega początkowo zupełnie bezobjawowo, a pierwszym jej sygnałem jest zazwyczaj poważne złamanie, najczęściej nadgarstka lub szyjki kości udowej.
Skutki przedawkowania
Spożywanie witaminy D w ilościach większych od zalecanych może okazać się toksyczne, można ją bowiem przedawkować. Zbyt duże dawki witaminy D mogą spowodować zatrucie organizmu. Głównym objawem przedawkowania jest wapnica nerek oraz innych narządów, np. trzustki, oka i ośrodkowego układu nerwowego. Nadmiar witaminy D może być też przyczyną nieodwracalnych zmian w sercu, a jej przedawkowanie w trakcie ciąży może spowodować poronienia.
Ryzyko przedawkowania występuje głównie w przypadku niewłaściwego użycia łatwo dostępnych preparatów farmakologicznych – oferowanych w kroplach, kapsułkach lub tabletkach. Istnieje zatem konieczność kontrolowania spożycia witaminy D
Literatura:
- Bonenberg K., Skoro już wstaliśmy od wigilijnego stołu powiedzmy prawdę o rybach. „Aura” 1996 nr 1, s. 27-28.
- Machaliński B., Cichy złodziej kości. „Wiedza i Życie” 1995 nr 9, s. 36-37.
- Wormer E. J., Czy jesteś zdrowy. Poradnik. Warszawa 2000.
- Ziemlański Ś., Budzyńska-Topolowska J., Tłuszcze pożywienia i lipidy ustrojowe. Warszawa 1991.